کلاژن دومین ماده فراون در بدن پس از آب و فراوانترین پروتئین میباشد. این پروتئین یکی از مهم ترین اجزای ساختمانی پوست، استخوان، دندان، ماهیچهها، تاندونها و رباطها میباشد که به افزایش تراکم مواد معدنی موجود در استخوانها، تنظیم فشار خون، افزایش سرعت رشد ناخنها، التیام لکههای پوستی و کاهش ورم مفاصل کمک میکند. همچنین ساختار گیسو مانند آن باعث شده تا در کنار استحکام دارای انعطاف باشد؛ به همین علت ما میتوانیم حرکات کششی انجام دهیم، بدویم و شنا کنیم. از دیگر ویژگیهای منحصر به فرد این پروتئین خاصیت بازجذبی است، به این معنی که به اجزای کوچکتر تبدیل شده، تغییر شکل میدهد و دوباره جذب بدن می شود.
بدن ما به طور طبیعی کلاژن تولید میکند، اما اما با گذر عمر تولید این ترکیب کاهش پیدا میکند، بطوریکه در میانه دهه سوم زندگی این روند با شیب بسیار زیادی نزولی خواهد شد. همچنین با رسیدن به سن 50 سالگی تولید آن به نصف میزان دوران جوانی ما میرسد. این خبر بسیار بدی برای پوست، مو، ناخن، سیستم گوارشی و مفاصل ما میباشد. اما سن تنها عاملی نیست که میتواند تولید این پروتئین فیبر مانند را در بدن انسان کند. علاوه بر افزایش سن عواملی نظیر: خواب ضعیف، شکر خیلی زیاد، سطح بالای کورتیزول ناشی از استرس، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید، رژیم غذایی کم آنتی اکسیدان، عدم فعالیت، کمبود مواد مغذی ویتامین C و روی و رادیکالهای آزاد باعث کاهش ذخایر پروتئین کلاژن میشوند.
تا کنون بیش از 29 نوع مختلف از پروتئین کلاژن کشف شده که 5 نوع آن از اهمیت بیشتری برخوردار است.

انواع کلاژن:
کلاژن نوع یک
رایجترین شکل کلاژن به عنوان نوع 1 شناخته میشود. این نوع بیش از 90 % کلاژن در بدن انسان را تشکیل میدهد و تقریبا در تمام بافتهای همبند، تاندونها، پوست، استخوانها، غضروف،بافتهای پیوندی و دندانها به فراوانی یافت میشود؛ به همین علت جهشهای کلاژن نوع اول نقشهای مهمی را در طیف وسیعی از بیماری ها بخوصوص بیماری های استخوانی و بافت همبند دارند. از این نوع برای درمان بیماریهای مفصلی و پوستی به فراوانی استفاده میشود.
کلاژن نوع دو
نوع دو اغلب از مرغ بدست میآید ( در سوپ مرغ در حد زیادی وجود دارد) و دارای الیاف با تراکم کمتری نسبت به نوع یک است.از آن برای غضروف سازی، بهبود عملکرد سیستم ایمنی، محافظت از مفاصل و سیستم گوارشی به فراونی استفاده میشود.
کلاژن نوع سه
نوعی پروتئین ساختاری است که در استخوان،غضروف،عاج دندان، زردپی،استرومایِ مغز استخوان و سایر بافتهای همبند وجود دارد و در اثر جوشیدن،ایجادِ ژلاتین میکند. این کلاژن در کنار نوع یک به فراوانی در بدن یافت میشود. گوشت گاو منبعی خوبی برای کلاژن نوع سوم است
کلاژن نوع پنج
شامل تیغه پایهای، شبکه فشرده ای از پروتئینهای گوناگون و مولکول های کربوهیدرات تخصیص یافته در ماتریکس برون سلولی میباشد. همچنین در تشکیل غشای سلولی و بافت جفت دخالت دارد.
کلاژن نوع ده:
در تشکیل استخوانها نقش دارد اما به نسبت سایر کلاژنها در بدن و در مکملها به میزان کمتری وجود دارد.
فواید کلاژن:
۱. بهبود سلامتی پوست و مو:
کلاژن برای پوست؟ این اولین دلیلی است که شما باید از این پروتئین استفاده کنید. اگر تنها یک ماده مغذی برای جوانی و روشنی پوست توصیه شود،قطعا آن کلاژن میباشد زیرا هرچه که سن ما بالا میرود، تولید آن در بدن کاهش مییابد. این کاهش عوارضی از جمله: شل شدن پوست، افزایش چین و چروک و کاهش الاستیسیته را به دنبال خواهد داشت. با افزایش سطح کلاژن در بدن میتوانید به حفظ استحکام و کشش پوست خود کمک کنید و یکنواختی را افزایش دهید تا سلولها به طور عادی دوباره تعمیر و ترمیم شوند. همچنین با داشتن اسید آمینههای مهمی مانند پرولین و گلایسین، تا حدود زیادی میتواند به بهبود التهابات پوستی (مانند اگزما،آکنه یا پسوریازیس) کمک کند. بنابراین با گذر زمان حتما مصرف مکملهای کلاژن را در کنار وعده های غذایی خود قرار دهید تا روند پیری پوستتان کنترول شود.
2. کاهش درد و انحطاط مفاصل:
آیا وقتی حرکت میکنید احساس سفتی زیادی در ناحیه پاها میکنید که باعث درد می شوند؟ بله،این به احتمال زیاد از نشانههای کاهش پروتئین کلاژن در بدن میباشد. وقتی که کلاژن را از دست میدهیم، تاندونها و رباطها دچار سفتی و ورم میشوند به همین علت راه رفتن سخت و همرا با درد میشود. خوردن مکملهای این پروتئین مانند گریس کاری لولای در زنگ زده است، به مفاصلتان کمک میکند تا راحتتر حرکت کنند، درد مفاصل ناشی از افزایش سن کاهش یابد و حتی خطر نابودی مفاصل نیز کم شود. محققان در مرکز پزشکی بث اسرائیل در بوستون، دریافتند که مکمل نوع ۲ کلاژن،به بیمارانی که از روماتیسم مفصلی رنج می برند،با کاهش تورم در مفاصل نرم کمک میکند.

3. کمک به درمان نشتی روده:
اگر شما از سندرم روده سوراخ دار (شرایطی که در آن سموم بد می توانند از طریق دستگاه گوارش شما به بیرون از روده نشت میکند) رنج میبرید، کلاژن میتواند برایتان بسیار مفید باشد. این پروتئین به تجزیه سایر پروتئینها کمک کرده و پوشش روده را تسکین میدهد همچنین باعث التیام دیوارهای سلولی آسیب دیده با اسیدهای آمینه میشود. بزرگ ترین فایده مصرف آن برای گوارش این است که به ایجاد بافت ارتباطی کمک می کند و آن را التیام می بخشد و لایه محافظ دستگاه گوارش را درمان میکند.
مطالعات نشان داده اند که در بیماران مبتلا به بیماری روده ملتهب، غلظت کلاژن کاهش می یابد. از آنجا که آمینو اسیدها با کمک این پروتئین بافتی را می سازند که روده و دستگاه گوارش را تشکیل میدهند، استفاده از مکملهای آن میتواند به درمان علائم و اختلالات گوارشی از جمله IBS،برگشت اسید،بیماری کرون سندروم شکمی و کولیت اولسراتیو کمک کند. علاوه بر کمک به التیام سندرم روده سوراخ دار،می تواند به جذب آب درون رودهها کمک کند.
4. تقویت متابولیسم، تود عضلانی و انرژی:
افزایش کلاژن میتواند به افزایش متابولیسم و سوخت و ساز شما و همچنین به افزایش عضلاتتان کمک کند. این پروتئین حاوی آمینواسیدهای گلایسین میباشد که به تشکیل بافت ماهیچه به وسیله تبدیل گلوکز به انرژی کمک میکند و سلولهای ماهیچه ای را نیز تغذیه میکند.باتوجه به نقش بسیار مهم عضلات در حفظ وضعیت بدنی، سلامت استخوان، سوزاندن کالری و… باید به طور جدی به آنها توجه کرد و با مصرف کلاژن و ویتامین سی کافی آنها را تقویت کرد. این تنها چیزی نیست که گلایسین برای متابولیسم شما انجام می دهد. تحقیقات نشان میدهند که آمینو اسید گلایسین با تاثیر بر سیستم گوارشی و عصبی مرکزی به جلوگیری از پیری و حفظ بدن سالم و جوان کمک میکند.
آمینواسید آرژینین موحود در کلاژن برای ترمیم بافت ماهیچه، التیام زخمها، افزایش متابولیسم و کمک به رشد مناسب است. گلوتامین نیز به حفظ انرژی کافی با تسهیل سنتز بسیاری از مواد شیمیایی کمک می کند. این آمینواسید سوخت را برای سلولهای ما از جمله کربن و نیتروژن تامین میکند.

5. مستحکم کردن ناخن ها، مو و دندان ها:
آیا تا به حال ناخنهایتان پوسته پوسته شده است؟ خوب، فقدان کلاژن میتواند مقصر این اتفاق باشد. پروتیئن کلاژن یک جز سازنده ناخن،مو و دندان شما است به همین خاطر اضافه کردن آن به رژیم غذایی میتواند به داشتن ناخنهای قوی و احتمالا جلوگیری از ریزش مو کمک کند.
6. بهبود سلامت کبد:
کبد دومین عضو حیاتی بدن بعد از قلب میباشد که وظیفه دفع سموم و مواد مضر از بدن و بهبود جریان خود را برعهده دارد.اما گاهی این عضو حیاتی بدن دچار ضعف و آسیب میشود که کلاژن با آمینواسید گلایسین موجود در ترکیب خود میتواند به بهبود وضعیت کبد و دفع مواد خارجی،سموم و یا الکل کمک کند. یکی از آسان ترین راه ها برای تصفیه کبد،خوردن آبگوشت استخوان و مکملهای کلاژن است.
۷. محافظت از سلامت قلبی و عروقی:
اسید آمینه پرولین موجود در کلاژن به دیواره شریان شما کمک می کند تا چربی انباشته را در جریان خون آزاد کند و چربی را در رگها کاهش دهد، در نتیجه تجمع چربی را به حداقل برساند. پرولین برای ترمیم بافت در اتصالات و شریانها مورد نیاز است، به علاوه به کنترل فشار خون کمک می کند. علاوه بر این، آمینواسید آرژینین به تولید اکسید نیتریک کمک میکند که تا عروق و سلولهای ماهیچهای و رگهای خونی اجازه گردش بهتری را داشته باشند.

علائم کمبود کلاژن:
- افتادگی پوست، ایجاد حفره های پوستی بزرگ
- وجود چین و چروک و لکه های پوستی
- تحلیل لثه
- شکننده شدن ناخن ها
- پوست خشک
- موهای نازک و ضعیف
- سفتی مفاصل
- مشکلات سیستم گوارشی
- خستگی
- میزان کاهش کلاژن از جوانی
چگونه از کاهش کلاژن جلوگیری کنیم؟
اگرچه ما نمی دانیم که علت کاهش کلاژن تولید شده توسط بدن چیست اما به نظر میرسد افرادی که از رژیمهای غذایی سرشار از کلاژن استفاده میکنند کاهش کلاژن را با سرعت کمتری تجربه می کنند. تحقیقات اخیر نشان میدهد که استفاده از این مکملها باعث کاهش سرعت کمبود کلاژن در بدن میشود. مطالعات انجام شده تغییرات قابل ملاحظهای را در کاهش نشانههای پیری مانند لکههای پوستی، استحکام پوست، قابلیت ارتجاعی پوست و آبگیری پوست نشان میدهند. دانشمندان حتی با بررسی رشتههای کلاژن قادر به اندازه گیری تغییرات کلاژن در بدن هستند.