مقدمه
تاریخچه چهار هزار ساله چای ماچا پر از حوادث گوناگون و اتفاقات جالب است. از همان ابتدا چینی‌ها از چای برای درمان التهابات، تب و سایر بیماری‌ها استفاده می کردند. در متون باستانی چین، از شنگ نانگ رهبر و درمانگر افسانه‌ای چینی به عنوان کسی که اولین بار از گیاه چای نوشیدنی درست کرده، نام برده شده است.
در افسانه‌ها آمده است که برگ‌های درخت چایی درون قوری حاوی آب داغ قرار داشت. شنگ نانگ پس از نوشیدن آب داخل قوری احساس بسیار لذت بخشی را تجربه کرد. او به قدری تحت تاثیر قرار گرفت که چای را به مجموعه ی گیاهان داروییش اضافه کرد.
مدت‌ها قبل چینی‌ها روشی را ارائه کردند که در آن برگ‌های چای را به شکل کیک در می‌آوردند. این کیک‌ها را به راحتی می‌شد ذخیره سازی و یا جا به جا کرد. آنها زمانی که می‌خواستند چای بنوشند یک تکه کوچک از کیک چای را جدا می کردند و پس از پودر کردن در داخل آب داغ می‌ریختند. سپس با یک ویسک بامبو آن را هم می‌زدند.
قرن هفتم تا نهم، ایجاد اولین مزارع چای ماچا
راهبان ژاپنی در طول قرن‌های هفتم تا نهم برای آموختن مکتب زن بودیسم (Zen Buddhism) به چین سفر کرده بودند. آنها در این زمان با خواص اعجاب آور چای آشنا شدند و این گیاه شگفت انگیز را به ژاپن بردند. به تدریج کیک چای در معابد ژاپن رواج یافت. به این ترتیب ژاپنی‌ها به سنت‌های چینی استفاده از کیک چای و هم زدن آن با آب داغ گرایش پیدا کردند.
مصرف چای باعث می‌شد تا راهبان ژاپنی سالم‌تر و دارای انرژی و تمرکز ذهنی بیشتر باشند. این امر باعث می‌شد تا اعمال عبادی خود ( یا همان مدیتشن) را بهتر انجام دهند. آنها با اضافه کردن نمک و فلفل به چای ترکیبی جدید را به دست آوردند. این ترکیب با نام اکسیر سلامتی شناخته می‌شد. اولین مزارع چای در اطراف معابدی که در منطقه یوجی (Uji) واقع بود، به وجود آمدند. این منطقه در تاریخچه چای ماچا سهم مهمی دارد زیرا به عنوان مبدا پیدایش چای ماچا شناخته می‌شود. در قرن‌های بعد به دلیل سیاست انزوا طلبی امپراتور چین، روابط تجاری بین چین و ژاپن کاهش یافت. این مساله باعث شد عرصه برای ابتکارات ژاپنی‌ها در زمینه‌ی چای باز شود.
قرن سیزدهم، چای ماچا چایی برای سلامتی
پس از چهارصد سال از ورود چای به ژاپن یعنی در قرن سیزدهم میلادی این چای در سرتاسر ژاپن به شهرت رسید. سال 1211 میلادی راهبی به نام “میوان ایسای” کتاب ” کیسا یوجوکی ” ( چای برای سلامتی ) را نوشت. او در این کتاب ادعا کرد که چای داروی کاملی برای درمان بیماری‌های ذهنی و جسمی می‌باشد. در نتیجه ایسای به عنوان کسی که مردم را به تولید و مصرف گسترده چای دعوت کرد شناخته می‌شود.
اواخر قرن سیزدهم به جای استفاده از چای‌های کیک مانند از برگ های بخار داده شده استفاده می‌کردند. به این ترتیب کسانی که از اروپا برای گردش به چین آمدند به جای آشنایی با چای‌های کیک مانند باستانی با برگ‌های چای بخار داده شده آشنا شدند. در همین هنگام راهبان ژاپنی به تکمیل فرآیندی که امروزه درتولید چای ماچا از آن بهره گرفته می شود مشغول بودند.
قرن چهاردهم، شکل گیری چایخانه ها
با شروع قرن چهاردهم تولید کنندگان ژاپنی روش جدیدی برای آسیاب کردن چای بدست آوردند. آن ها با استفاده از صفحات سنگ گرانیت پودر چایی را تولید کردند که نرم تر و دارای ضایعات کمتری بود. یکی از جالب ترین رویدادهایی که در اوایل قرن چهاردهم هر ساله برگزار می‌شد ” مسابقات چای توچا ” بود. این مسابقات در یک ساختمان دو طبقه‌ی کوچک برگزار می‌شد. این رویداد ترکیبی جالب از آداب مکتب بودیسم، نوشیدن چای و رقابت‌های جذاب مسابقه دهندگان بود. شرکت کنندگان بایستی با چشم‌های بسته شده و فقط با نوشیدن چای، باغی که چای درآن کشت شده بود را تشخیص می‌دادند. در همین حال تماشاچیان در مورد این که چه کسی برنده می‌شود با یکدیگر شرط می‌بستند.
این مسابقات سرانجام غیر قانونی اعلام شد و ساختمان‌هایی که در آن مسابقات انجام می‌شد تبدیل به چایخانه شدند. مراسم تشریفات چای که ژاپنی‌ها امروزه برگزار می کنند در واقع برگرفته از همان آداب و رسومی است که در آن چایخانه‌ها شکل گرفت.
قرن شانزدهم، تکامل تاریخچه چای ماچا با شروع مراسم چادو
قرن شانزدهم میلادی در تکامل تاریخچه‌ی چای بسیار نقش داشته است زیرا در این زمان مراسم سنتی چای به تدریج شکل گرفت. این مراسم سنتی به چادو یا سادو که همان “هنر درست کردن چای” می‌باشد شناخته می‌شود. راهب بودایی سن نوریکو (1522-1591) به عنوان پدر مراسم تشریفاتی چای شناخته می‌شود. در این زمان بود که کشاورزان ژاپنی متوجه شدند با قرار دادن برگ‌های چای در سایه چای بسیار بهتر می‌شود. به همین دلیل آنها جوانه‌های گیاه چای را با بامبو و ساقه‌های برنج می‌پوشاندند ( که به این کار تانا می گفتند ). چون درآن زمان پودر ماچا به مقدار کمی تولید می‌شد معمولا خانواده سلطنتی، سامورایی ها، کشیش ها و بازرگانان ثروتمند از آن استفاده می‌کردند.
قرن های هفدهم تا نوزدهم، ابداع روش های جدید تولید چای ماچا
با ظهور روش‌های جدید کاشت و فرآوری چای، این چای در میان مردم ژاپن از محبوبیت بیشتری برخوردار می‌شد. این امر به خصوص در دوره‌ی ادو اپوچ ( 1603-1867) بسیار صادق بود. در این دوره از تاریخچه چای ماچا تولید کنندگان ژاپنی به روش های کاملا جدیدی دست پیدا کردند. در این روش برگ های چای بخار داده می‌شدند تا رنگ روشن و فواید درمانی آنها حفظ شود. با این روش همه می‌توانستند به این نوشیدنی دسترسی داشته باشند و از فواید این چای سالم تر بهره ببرند. تا آن زمان بیشتر مردم از برگ‌های برشته شدهی قهوه ای رنگ ماچا ( بانچا ) استفاده می‌کردند.
پیشنهاد میکنیم در این مورد مقاله “ مراحل تولید ماچا – از مزرعه تا فنجان ” را مطالعه بفرمایید.
قرن بیست و یکم، نقطه اوج تاریخچه چای ماچا
در 250 سال گذشته ماچا به تدریج به نقاط مختلف دنیا سفر کرده است. در قرن بیست و یکم این چای بیش از هر زمان دیگری در بین مردم دنیا رواج پیدا کرده است و این روند هر روز شتاب بیشتری می گیرد. پیشرفت علم باعث شناخته شدن دقیق خواص چای ماچا شده است . یکی از مهمترین‌های آن خواص داشتن آنتی اکسیدان بسیار بالاست که می‌تواند از پیری و بیماری های مزمن جلوگیری کند.